ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΠΑΙΔΙΚΩΝ ΧΩΡΙΩΝ SOS ΕΛΛΑΔΟΣ - ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή και το Σάββατο 15-16 Οκτωβρίου 2010 το επιστημονικό συμπόσιο των παιδικών χωριών ΣΟΣ με θέμα
«ΟΤΑΝ ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ»
Το συμπόσιο ήταν αφιερωμένο στον καθηγητή Κωνσταντίνο Σέκερη, του οποίου η ζωή -όπως είπαν οι ομιλητές- ήταν συνυφασμένη με υψηλό επίπεδο παιδείας, βαθύ αίσθημα ανθρωπισμού, ευγένια, ηρεμία, ανεξικακία, μακροθυμία, ανιδιοτέλεια και αγάπη για τα παιδιά και τους νέους. Η εικοσαετής προσφορά του στα Παιδικά Χωριά ΣΟΣ άφησε τις πιο συγκινητικές αναμνήσεις και ένα μεγάλο αίσθημα απώλειας.
Την έναρξη του Συμποσίου τίμησε με την παρουσία της η ψυχολόγος Μαίη Παπούλια, σύζυγος του Προέδρου της Δημοκρατίας, ο οποίος είχε προσφέρει και την αιγίδα του.
Το Συμπόσιο είχε σκοπό να αναλύσει τις περιπτώσεις κινδύνου των παιδιών και των νέων και να παρουσιάσει μοντέλα αντιμετώπισης των κινδύνων αυτών. Διακεκριμένα στελέχη της ακαδημαϊκής κοινότητας (βλέπετε και το πρόγραμμα) αλλά και επαγγελματίες της ψυχικής υγείας παρουσίασαν ερευνητικά δεδομένα και ενδιαφέρουσες προτάσεις.
Τα παιδιά κινδυνεύουν από την ανέχεια, τη στέρηση, (υλική και συναισθηματική), το κακό σύστημα παιδείας, υγείας, πρόνοιας και δικαιοσύνης, αλλά και από την άποψη ότι «η πολιτική γίνεται για τα χρήματα και όχι τα χρήματα για την πολιτική». Εν τέλει «τα παιδιά κινδυνεύουν όταν οι θεσμοί προστασίας τους χάνουν την ανθρωπιά τους», είπε ο Γρηγόρης Αμπατζόγλου, Καθηγητής Παιδοψυχιατρικής στο Α.Π.Θ.
Σε εξαιρετικά υψηλό κίνδυνο βρίσκονται τα παιδιά σε ιδρύματα και μάλιστα εκείνα που είναι άτομα με αναπηρία. Στην Ελλάδα λειτουργεί ένα σύστημα κλειστής περίθαλψης, στο οποίο καταργείται κάθε έννοια αξιοπρέπειας, τόνισε ο Χάρης Ασημόπουλος επίκουρος καθηγητής στο ΤΕΙ Αθήνας. Από τα 6.000 άτομα που ζουν σε ιδρύματα, το 30% είναι παιδιά και νέοι, οι οποίοι στερούνται εκπαίδευσης και βιώνουν επώδυνες εμπειρίες ζωής (καθήλωση, δέσιμο, φαρμακευτική καταστολή, απουσία ψυχαγωγίας, μοναξιά). Το προσωπικό δεν είναι επαρκές και δεν έχει την απαραίτητη ειδική εκπαίδευση, ενώ οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν καν την ύπαρξη της Διεθνούς Σύμβασης Δικαιωμάτων του παιδιού.
Είναι λοιπόν ανάγκη να κλείσουν τα ιδρύματα αυτά και να λειτουργήσουν μονάδες στο πλαίσιο της Κοινότητας, όπως τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας, προγράμματα διάγνωσης και θεραπείας, προστατευμένα διαμερίσματα και χώροι εργασίας, λέσχες, κέντρα ημέρας, ξενώνες κλπ. Οι μονάδες αυτές πρέπει να αποβλέπουν στην πρόληψη και να εργάζονται με αυστηρά επιστημονικά κριτήρια.
Απαραίτητη είναι και η συνεργασία σχολείων, μονάδων Υγείας και μονάδων Δικαιοσύνης, είπε ο αναπληρωτής Καθηγητής Παιδοψυχιατρικής, Επιστημονικός υπεύθυνος ΕΨΥΠΕ, Ιωάννης Τσιάντης και πρόσθεσε ότι χρειάζεται ένα ισχυρό κίνημα από τη κοινότητα που θα πείσει τους πολιτικούς να λάβουν μέτρα και αποφάσεις για την εξωιδρυματική προστασία των παιδιών.
Τη χαμηλή θεατότητα της βρεφικής και νηπιακής ηλικίας επεσήμανε η κυρία Ελένη Αγάθωνος, διδάκτωρ ψυχολογίας, εμπειρογνώμων παιδικής προστασίας. Μαζί με τον ψυχολόγο Αντρέα Μποζώνη, παρουσίασαν το έργο του ξενώνα ΣΟΣ ΕΛΙΖΑ που στον ενάμιση χρόνο λειτουργίας του έχει περιθάλψει 13 παιδιά κάτω των πέντε ετών.
Η έμφυτη τάση των εφήβων για επιθετική συμπεριφορά μπορεί να εξελιχθεί σε εγκατεστημένη παραβατικότητα όταν και άλλοι παράγοντες συνδράμουν, είπε ο παιδοψυχίατρος-ψυχαναλυτής Χρήστος Ζερβής. Ο Ξενώνας Εφήβων των Παιδικών Χωριών ΣΟΣ Ελλάδος στο Χαλάνδρι προσέφερε σημαντικό έργο επί δύο χρόνια, εξασφαλίζοντας ένα πιο ευνοηκό μέλλον για οχτώ εφήβους που είχαν εισαχθεί σε αυτόν, μετά από εκδηλώσεις εναντιωματικής συμπεριφοράς, αλλά έκλεισε για οικονομικούς λόγους.
7,4 % των αγοριών και 3,2% των κοριτσιών παρουσιάζουν διαταραχή διαγωγής με μικρές ή μεγάλες πράξεις βίας, η οποία κατά κύριο λόγο οφείλεται σε βιώματα επιθετικότητας που λειτουργούν αθροιστικά. Το διαζύγιο, οι μη ικανοποιητικές σχέσεις, χαμηλές σχολικές επιδόσεις και το κακό εργασιακό περιβάλλον μπορεί να αποτελέσουν προγνωστικούς παράγοντες για εκδήλωση επιθετικότητας. Το 25-40% των παιδιών με διαταραχή διαγωγής θα αναπτύξουν αντικοινωνικότητα ως ενήλικοι. Όπως έχει διαπιστωθεί -είπε ο επίκουρος καθηγητής παιδοψυχιατρικής Γεράσιμος Κολαΐτης τα θύματα της βίας γίνονται πιο βίαιοι ενήλικες και επιδεικνύουν σκληρότερες πράξεις από τα άτομα που δεν έχουν υπάρξει θύματα βίας.
Η κυρία Δήμητρα Μακρυνιώτη, κοινωνιολόγος και καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών, εστίασε στους κινδύνους που μπορεί να προκύψουν από την αυξανόμενη τάση ιατρικοποίησης της παιδικής ηλικίας και την ομογενοποίησή της με τον περιορισμό της ιδιωτικότητας των παιδιών και την αύξηση των νησίδων περιορισμού όπως είναι οι μονάδες φύλαξης, τα ολοήμερα σχολεία κλπ, όπου η παρουσία των ενηλίκων δεν είναι επαρκής.
Συχνά η παρουσία των ενηλίκων αντικαθίσταται από την τηλεόραση, η οποία είναι ένας παντοδύναμος και ανώνυμος παραγωγός και πολλές φορές μοναδική πηγή πληροφόρησης για θέματα που αφορούν την ζωή μας. Όμως η καθ' έξιν τηλεθέαση με τρεις ή περισσοτερες ώρες την ημέρα είναι δυνατόν να προκαλέσει στον τηλεθεατή το «σύνδρομο του μοχθηρού κόσμου», τόνισε η καθηγήτρια ψυχολογίας Φωτεινή Τσαλίκογλου. «Μεγάλα παιδιά αλλοιώνονται από το κανάλι της είδησης και μεταφέρουν την αλλοιωμένη αντίληψη στα μικρότερα παιδιά».
Η εξάρτηση των νέων από ψυχοδραστικές ουσίες στην Ελλάδα είναι αρκετά χαμηλή, ομως από τις καταγεγραμμένες περιπτώσεις διαπιστώνεται ότι οι χρήστες έχουν αρχίσει από την ηλικία των 13,9 ετών και σε ηλικία 15-16 ετών εχουν εγκαταλείψει το σχολείο.
Η επικινδυνότητα είναι μια δύσκολη έννοια. Ο Έλληνας ποινικός δικαστής την έχει συμπεριλάβει εμπειρικά στον ποινικό κώδικα και την έχει προσαρμόσει στις συνθήκες της ελληνικής κοινωνίας. Τη λαμβάνει υπόψη του και για την επιμέτρηση της ποινής αλλα και για τον προσδιορισμό της εγκληματικής συμεριφοράς. Η εγκληματολόγος Πάρη Ζαγούρα υποστήριξε ότι παρά την ύπαρξη ενισχυμένου νομικού οπλοστασίου, δεν χρειάζεται η δικαιοσύνη να εμπλέκεται, ή έστω να εμπλέκεται επιλεκτικά στο σύστημα πορστασίας ανήλικων θυμάτων και θυτών.
«Σε πολλές περιπτώσεις φαινομενικής νομιμότητας κρύβεται βαριά παρανομία», υπογράμμισε ο Συνήγορος του Παιδιού Γιώργος Μόσχος. Η παρουσία των παιδιών ως μάρτυρες στα Δικαστήρια, η μεγάλη αυστηρότητα στο Σχολείο και το bulling είναι μερικές από αυτές από τις περιπτώσεις.
Στις μέρες μας καθίσταται εξόχως αναγκαίο να συλλάβουμε την ιδέα της επένδυσης και της πρόληψης των κινδύνων της παιδικής ηλικίας, γιατί είναι φτηνότερη από την αντιμετώπιση, αλλά επίσης να αξιοποίησουμε τις δυνάμεις της κοινωνίας, πρόσθεσε ο κύριος Μόσχος.
Η επένδυση στην παιδική ηλικία είναι εξαιρετικά περιορισμένη στην πατρίδα μας. Οι ανάγκες των παιδιών δεν περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα οικονομικής σταθερότητας, είπε ο κύριος Γαβριήλ Αμίτσης, νομικός και Επίκουρος Καθηγητής Δικαίου Κοιν. Ασφάλειας ΤΕΙ Αθήνων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ωστόσο έχει συντάξει πρόγραμμα στρατηγικής που μπορούν να υιοθετήσουν τα κράτη μέλη της. Η Ελλάδα βρίσκεται στην τέταρτη θέση ως προς την παιδική φτώχεια, με ποσοστό 22%, μετά τη Ρουμανία 32%, τη Βουλγαρία 30% και την Ιταλία 26%, όταν ο μέσος όρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προς τη παιδική φτώχεια είναι 19%.
Η συμβολή των εθελοντών αποδεικνύεται καίριας σημασίας στις μέρες μας. Οι ευαισθητοποιημένοι πολίτες μπορούν να συμβάλουν ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος στιγματισμού και επιπολλασμού των προβλημάτων στην κοινωνία.
Ένα άριστο πρότυπο συνεργασίας εθελοντών με επαγγελματίες είναι το Κέντρο Στήριξης Παιδιού και Οικογένειας της Καλαμάτας.
Στο πεδίο της θεραπείας διαπιστώνεται ότι η τέχνη δίνει την ευκαιρία για έκφραση, εκτόνωση, κινητοποίηση και συμμετοχή. «Παίζοντας το παιδί και ο ενήλικας διατηρεί τον εαυτό του», υπογράμμισε η παιδοψυχίατρος Αλίκη Γρηγοριάδου.
Το Παιδικό Χωριό ΣΟΣ αναδεικνύεται σε μοναδικό και ολοκληρωμένο μοντέλο προστασίας των παιδιών, βασιζόμενο στις αρχές «μητέρα, αδέρφια, σπίτι, χωριό». Είναι ένας θεσμός που στα 60 χρόνια λειτουργίας του κατάφερε να εξαπλωθεί σε 162 χώρες και μπορεί να περηφανεύεται ότι έχει προσφέρει τη μητρική αγκαλιά σε περισσότερα από 70.000 παιδιά, ενώ έχει υποστηρίξει περισσότερα από 220.000 παιδιά για να ζήσουν στη δική τους βιολογική οικογένεια.
Στόχος όμως του θεσμού είναι ως το 2016 να έχει προσφέρει υποστήριξη σε 1.000.000 παιδιά.
Στην Ελλάδα λειτουργούν, τρία Παιδικά Χωριά ΣΟΣ (Βάρης, Θεσσαλονίκης, Αλεξανδρούπολης), δύο Στέγες Νέων (Αθήνα, Θεσσαλονίκη), τρία Κέντρα Στήριξης Παιδιού και Οικογένειας (Αθήνα, Αλεανδρούπολη, Καλαμάτα), ο Ξενώνας ΣΟΣ ΕΛΙΖΑ (για παιδιά κάτω των 5 ετών) στο Μαρούσι, δύο Ξενώνες Κακοποιημένων Παιδιών (Θεσσαλονίκη, Αλεξανδρούπολη), ένα Κέντρο Ημέρας για ΑΜΕΑ στην Αλεξανδρούπολη.
Την αυθεντικότερη εικόνα για το έργο που γίνεται στο παιδικό χωριό ΣΟΣ την έδωσε ο νεαρός Κώστας, πρώην μέλος μιας ΣΟΣ οικογένειας, ο οποίος έιπε ότι βρήκε εκεί γαλήνη, παιδιά να παίζει, μητρική αγάπη. Έφυγε ώριμος, προετοιμασμένος με εφόδια συναισθηματικά, πνευματικά, υλικά, και είναι τώρα αισιόδοξος, σιγουρος για τον εαυτό του, αυτάρκης και περιζήτητος επαγγελματίας, ικανός να ισορροπήσει και αντιμετωπίσει τη ζωή. Θυμάται με σεβασμό τη ζωή του στο χωριό και δηλώνει ότι δεν κόβει τις επαφές του με αυτό και κυρίως με τη μητέρα ΣΟΣ με την οποία επικοινωνεί τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα και την επισκέπτεται στις διακοπές.
